[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dokonywaną przez Kościół dla odpuszczenia co dzień popełnianych grzechów (11; 44
s. 187; 69; 72 s. 163; Tillard J.M.R. NRT 93/1971/6 s. 612).
/22/ Hostia - tu w znaczeniu Ofiara (zob. Hymny brewiarzowe. Poznań 1958. S. 97).
Wiara w szczególną obecność w Eucharystii samego Chrystusa, nie tylko Jego Męki,
cechowała Kościół Katolicki od czasów najdawniejszych (Tillard J.M.R. tamże).
252
/23/ Q. 73, 5, c. Obecność Chrystusa w Eucharystii uznają prawie wszystkie Kościoły
chrześcijańskie. Spotykamy się natomiast z różnym ujęciem tej obecności. Omówienie
tego problemu to główny temat zagadnień 74-78. O różnych rodzajach obecności w
Kościele i w każdym z nas zob. Encyklika Pawła VI, Mysterium Fidei 11; 12 s. 1059.
Sam zwrot jako w sakramencie" albo na modłę sakramentu" jest dotąd różnie przez
różnych teologów tłumaczony. Kościół nie zrezygnował z prób dokładniejszego
wyjaśnienia, co pod tym zwrotem należy rozumieć. Teologowie wschodni unikają
dyskusji na ten temat z zasady. Ojciec św. stwierdza konieczność przyjęcia tej prawdy
przez rozum oświecony wiarą. Wydaje się, że trudność wynika głównie z różnic w
rozumieniu takich terminów, jak substancja, na sposób substancji, substancjalny itp.
Spotykamy się z twierdzeniem wybitnych teologów (np. Schillebeeckxa), że Tomasz
w omawianej dziedzinie przejął terminologię Arystotelesa i przekazał ją bez istotnych
zmian twórcom myśli teologicznej, służącej za podstawę tez dogmatycznych,
przyjętych przez Sobór Trydencki. Obie te przesłanki wymagają sprawdzenia (por.
44 s. 60-68; 45 s. 34; 74 s. 34/35).
/24/ Sakramentami Starego Zakonu, czyli Starego Prawa, Tomasz nazywa: obrzezanie,
ofiarę baranka wielkanocnego i ofiarę przebłagania. O obrzezaniu była mowa przy
omawianiu sakramentu chrztu. O pozostałych dwóch Tomasz wspomina w artykule
6. (13 XIII s. 545 i XVII s. 145; 79).
/25/ Q. 73, 5 ad 1. Chrystusa spożywamy. Do tego sposobu wyrażania się upoważnił
sam Chrystus. Paweł VI posługuje się tym zwrotem w encyklice (J6, 53; 11; 15 s.
524).
/26/ Q. 73, 6, a. Spożywać Paschę znaczyło u %7łydów spożywać baranka
wielkanocnego na pamiątkę wyzwolenia z niewoli (PBB II s. 214; Jankowski A. 92 s.
122; Maliński M. w: Znak 23/1971/7-8 s. 1039; Stefaniak L.W. tamże s. 1018).
/27/ Q. 74. Materia - wyraz wieloznaczny. W rozumieniu Tomasza materia jest czymś
realnym, ale nie samoistnym; staje się czymś konkretnym dopiero z chwilą
ukształtowania jej przez formę.
Materią sakramentu Eucharystii nazywamy tu tworzywo materialne
sakramentalnego znaku (DFC I s. 453; 15 s. 146; 16 I s. 20; 39 VII cz. 1. s. 273-276).
/28/ Akcydensy, czyli przypadłości jakiejś rzeczy są to jej właściwości i relacje.
253
Tomasz - jak sądzimy - słusznie posługuje się tym terminem przy omawianiu
Eucharystii. Nazwa postacie" zacieśniła zakres jego pojęcia, co musiało się
przyczynić do urzeczowienia" nauki o tym sakramencie, do zatarcia świadomości o
istnieniu w nim Osoby (16 I s. 152; 36 IV s. 99-101).
/29/ Q, 74, 1, a. O wspomnianym tu papieżu Aleksandrze, podobnie jak o wielu innych
z okresu prześladowań, na których powołuje się Dekret Gracjana, nie mamy pewnych
wiadomości. Teksty cytowane przez św. Tomasza znajdziemy w zbiorze Corpus Juris
Canonici",l7 s. 25; LThK I s. 315.
/30/ Q. 74, 1, c. Artotyryci, odłam montanistów, sekty prosperującej w Azji Mniejszej
/wiek II-VT/ (LThK I s. 911).
/31/ Katafrygi, pepuzjanie - to dwie nazwy jednej i tej samej sekty, stanowiącej
odłam montanistów (EK XV).
/32/ Akwarianie rekrutowali się z różnych środowisk gnostyckich, nie tworzyli
odrębnej sekty /wiek 11/ (LThK I s. 779).
/33/ Krew uważano za siedlisko duszy. Przymierze było pieczętowane krwią żertwy i
własną - zawierającego je człowieka" PBB II s. 365). Pieczęcią gwarantującą
Przymierze Nowe jest Krew Chrystusa. Ofiara Eucharystyczna utrwala do końca
świata Ofiarę, którą Chrystus złożył na Golgocie (11; 20 XXV s. 347/348: 92 s. 122).
/34/ Mowa tu o Misterium Ciała i Krwi Jezusa, o misterium paschalnym. Wyraz
ciało" w języku semitów oznaczał konkretnego osobnika. W związku z tym słowem
wyrażenia krew" i kielich Nowego Przymierza" oznaczały kogoś, kto miał zginąć
przez przelanie krwi. (J 6, 51; EF II s. 68; 62 s. 116).
/35/ Q. 74, 2 ad 3. Użycie materii a konsekracja materii są to dwa różne sposoby
działania Chrystusa w świecie. Materia może być wzięta jako tworzywo, nie tracąc
swej cechy istotnej - czynnika o charakterze biernym. Przez konsekrację
eucharystyczną natomiast staje się narzędziem Chrystusa tworząc nową więz między
ludzkością a światem (por. obj. /8/; LeV 18/1969/94 s. 37).
/36/ Q. 74, 3 ad 1. Lud duchowy - dziś mówimy: lud Boży. Por. rozdział o ludzie
Bożym w Konstytucji dogmatycznej o Kościele. Głową tego ludu jest Chrystus,
tworzywem, które pod wpływem Chrystusa staje się ludem - ludzie wszystkich
czasów, ras i narodów (12 s. 161-177; Jankowski A. RBL 22/1969/1 s. 32; tenże 92
254
s.140).
/37/ Q. 74, 4. Spór o używanie chleba zakwaszonego czy przaśnego przy sprawowaniu
sakramentu Eucharystii przez długie lata dzielił Kościoły. Dziś na to zagadnienie
patrzymy inaczej, ale już Tomasz rozwiązał je w sposób właściwy (Cyryllonas /w. IV/
w: Sakramenty Wiary. Kraków 1970. S. 231/232, ale 53).
/38/ Q. 74, 4, 2. Era łaski = era zapoczątkowana przez przyjście Chrystusa na świat.
/39/ Przaśniki były to cienkie placki z mąki pszennej, rozrobionej wodą, wypiekane
przez %7łydów na pamiątkę pośpiesznego wyjścia z Egiptu. Upamiętnieniem tego faktu
było święto przaśników, czyli święto paschy, trwające siedem dni, w czasie których
zamiast chleba zakwaszonego używano przaśników (Wj 12, 15; PEB II s. 357).
/40/ Sakrament łaski = Eucharystia.
/41/ Q, 74, 4, a. Zbiór ,,Extra" został promulgowany bullą papieża Grzegorza IX 5.IX.
1234 r. i stanowi część Corpus Juris Canonici, kodeksu prawa kanonicznego, którym
posługiwał się Kościół Katolicki do 19.V.1918 r. (por. 25 I s. 70).
Pierwotnie, w okresie prześladowań Kościoła, brano do konsekracji chleb, który był
pod ręką. Najczęściej używano chleba zakwaszonego. Już od wieku IX na
Zachodzie powszechnie brano do sprawowania sakramentu Eucharystii chleb przaśny.
/42/ Q. 74, 4, c. Celebrować = uroczyście odprawiać nabożeństwo (SJP; EK.). Sam
wyraz celebrować" oznacza niekiedy odprawiać mszę św.
Dziś znowu, jak św. Tomasz, mówimy o Kościołach, mając na myśli Kościoły
lokalne. Do nich niewątpliwie zalicza się Kościół Prawosławny (12 s. 193; por. 33 s.
44; 12 ss. 55, 61/62; Meyendorff J. Conc. 1967/IV; Baciocchi J. LeV 16/ 1967/ IX-X
s. 21; Ratzinger J. Das neue Volk Gottes. Diisseldorf 1969 s. 96).
/43/ Nazarejczycy - jedna z sekt pierwotnego Kościoła. Mieszano ich z ebionitami,
odłamem trzymającym się niewolniczo Starego Prawa i negującym bóstwo Chrystusa
(PEB I s. 301 i lis. 143).
[ Pobierz całość w formacie PDF ]